Kanał Ostródzko-Elbląski, zwany również „Elbląskim”, jest unikalnym systemem wodnym łączącym zachodniomazurskie (oberlandzkie) jeziora z Zalewem Wiślanym. Jego oryginalność polega na pokonywaniu 100-metrowej, prawie naturalnie występującej w tym regionie, różnicy poziomów wody przy pomocy zespołu 5 pochylni. Pochylnie są szynowymi urządzeniami wyciągowymi napędzanymi mechanicznie siłą przepływu wody. Ten światowej klasy cud sztuki hydrotechnicznej zaprojektowany został przez pruskiego inżyniera Georga Jacoba Steenke w drugiej ćwierci XIX w., za panowania króla Fryderyka Wilhelma III, a wybudowany za czasów króla Fryderyka Wilhelma IV, w celu gospodarczego połączenia wodnego Prus Wschodnich z Bałtykiem. Kanał wiele lat czekał na rozpoczęcie budowy, która ostatecznie ruszyła z końcem października 1844 r.

Znacznie krócej, bo tylko 8 lat, trwała budowa odcinka łączącego oberlandzkie jeziora między sobą oraz z miejscem gdzie dziś rozpoczynają się kanałowe pochylnie. Od 1852 r. pomiędzy Iławą a Karczemką zaczął kursować parowiec iławskiego armatora „Reederei Kardinal”, a później również firmy „Reederei Matzmor” (parowce śrubowe „Martha” i „Ernst”). Przewoźnik z Zalewa – Munter dysponował statkiem „Ursula”. Dwie śluzy: „Zielona” i „Miłomłyn” oddano do użytku już w 1849 r. i od tego czasu szlak żeglugowy łączy Iławę i Zalewo z Miłomłynem i Ostródą.

Odcinek Elbląg – Ostróda otwarto oficjalnie dopiero z końcem sierpnia 1860 r., wraz z oddaniem do użytku ostatniej wówczas pochylni w Buczyńcu, choć pierwszy statek parowy z Miłomłyna do Ostródy dopłynął już ponoć w 1856 r. Ostatni odcinek systemu kanałów, idący z Ostródy do Starych Jabłonek, przez Jezioro Pauzeńskie oraz jeziora Szeląg Wielki i Szeląg Mały, wybudowano około 1873 r. Niemal równoległe uruchomienie (1872) konkurencyjnej linii kolejowej osłabiło gospodarcze znaczenie kanału. Początkowo służył on głównie transportowi płodów rolnych, drewna i artykułów przemysłowych, jednak od 1912 r. kanał rozpoczął pełnić również funkcje stricte turystyczne.

Poza spławem drewna do transportu służyły m.in. barki produkcji elbląskiej stoczni „Schichau-Werft” oraz statki ostródzkiego Urzędu Budownictwa Wodnego (niem., Wasserbauamt”): parowce „Steenke”, „Röthloff” oraz holownik motorowy „Osterode”. Na statkach tych pływał późniejszy armator (ur. w 1888 r. w Siemianach) Adolf Tetzlaff. Jego przedsiębiorstwo żeglugowe „Schiffs – Reederei Adolf Tetzlaff” obok transportu gospodarczego zainicjowało w 1912 r. przewozy turystyczne łodzią motorową „Lilia Wodna” (niem. „Seerose”). Do 1927 r. flota turystyczna Tetzlaffa wzbogaciła się o statek „Herta”(1914) i jednostkę wycieczkową „Heini” (1925). Po 1927 r. statek „Konrad” zbudowany w stoczni elbląskiej rozpoczął regularne rejsy turystyczne na trasie Ostróda-Elbląg.

Działania wojenne 1945 r. spowodowały poważne uszkodzenia techniczne urządzeń kanału. Z inicjatywy Zygmunta Mianowicza oraz przy pomocy A. Tetzlaffa w 1947 r. ponownie udrożniono kanał, na którym Żegluga Gdańska rok później wznowiła regularne rejsy pasażerskie.

W połowie lat siedemdziesiątych XX w. tabor pływający przejęła Żegluga Mazurska w Giżycku, a od początku lat dziewięćdziesiątych armatorem był samorządowy Zakład Komunikacji Miejskiej w Ostródzie. Od roku 2011 r. armatorem białej floty jest Żegluga Ostródzko-Elbląska Sp. z o.o. w Ostródzie. Również w 2011 r., rozporządzeniem Prezydenta RP, Kanał Elbląski został uznany za Pomnik Historii.

Aktualności

11 09

Konkurs „Polecam rejs z Żeglugą!”

Ogłaszamy KONKURS na zakończenie sezonu, w którym rozdamy aż 10 albumów o historii Kanału Elbląskiego! […]

24 07

Zrób sobie zdjęcia w naszych fotoramkach i...

Zdjęcie w naszych wakacyjnych ramkach zlokalizowanych w Ostródzie, Elblągu i Buczyńcu to idealna pamiątka […]

23 07

Rabat 10% dla uczestników Ostróda Reggae Festival!

Wybierasz się na Ostróda Reggae Festival? Mamy dla Ciebie świetną wiadomość! […]

Skip to content